Op 5 november 2020 organiseerde het Zuid-Afrikahuis in samenwerking met de Commissie Zuid-Afrika van de Maatschappij der Nederlandse Letterkunde een herdenkingssymposium voor de Zuid-Afrikaanse schrijfster Elsa Joubert. Maar liefst zes sprekers uit Nederland, Vlaanderen en Zuid-Afrika hebben aspecten van Jouberts leven en werk belicht.

U kunt hier het symposium terugkijken:

Elsa Joubert is op 14 juni van dit jaar op 97-jarige leeftijd aan de gevolgen van COVID-19 overleden. Joubert schreef een groot aantal romans, verhalen en reisreportages en gold binnen de Afrikaanse literatuur als de belangrijkste vrouwelijke auteur van haar tijd.

Met haar roman Die swerfjare van Poppie Nongena (1978), gebaseerd op urenlange gesprekken met haar eigen huishulp, Eunice Ntsatha, opende Joubert veel witte Zuid-Afrikanen de ogen voor het onrecht van het apartheidssysteem. Poppie werd in veertien talen vertaald en de toneelbewerking was een groot succes, zowel in Zuid-Afrika als internationaal. Dit jaar ging de verfilming Poppie Nongena in première. Vanwege zijn maatschappelijke impact wordt het boek wel de Afrikaanse Max Havelaar genoemd. Er werd naar Joubert geluisterd omdat ze van binnenuit de witte Afrikaanstalige gemeenschap kwam. Haar vele reizen, als jonge vrouw alleen, dwars over het Afrikaanse continent, hadden haar echter al vroeg bewust gemaakt van een ander perspectief. Hierin was Joubert haar tijd ver vooruit.

Joubert heeft ook altijd een voorbeeldfunctie vervuld voor vrouwelijke schrijvers die na haar kwamen. Joubert bleef tot op hoge leeftijd schrijven. Toen Spertyd, het derde en laatste deel van haar autobiografie, verscheen, was ze al 95 jaar oud. En enkele weken voor haar dood schreef ze nog een open brief waarin ze het opnam voor haar generatiegenoten en protesteerde tegen het sociale isolement van bejaarden in verzorgingstehuizen als gevolg van de coronamaatregelen.

Elsa Joubert was gerespecteerd en geliefd. Ze won vele literaire prijzen, waaronder de twee grootste, de Hertzogprijs voor Die reise van Isobelle (1995) en de UJ-prijs voor Reisiger (2009); Die swerfjare van Poppie Nongena (1978) werd maar liefst vier keer bekroond. In 2001 ontving Joubert een eredoctoraat van de Universiteit van Stellenbosch en in 2004 werd ze door de Zuid-Afrikaanse regering vereerd met de zilveren Orde van Ikhamanga.

Jouberts overlijden in juni van dit jaar was voorpaginanieuws, zowel in de Afrikaanse als in de Engelse Zuid-Afrikaanse kranten, en zelfs The New York Times plaatste een uitvoerige obituary. In een brief die werd voorgelezen bij de herdenkingsbijeenkomst voor Joubert in Kaapstad, schreef de Zuid-Afrikaanse Nobelprijswinnaar J.M. Coetzee vanuit Australië: ‘With her wide experience of the world, her firm but generous moral sense, and her sharp, inquiring mind, Elsa Joubert represented the very best of the Afrikaans intellectual tradition.’

Op donderdag 5 november organiseerde het Zuid-Afrikahuis in samenwerking met de Commissie voor Zuid-Afrika van de Maatschappij der Nederlandse Letterkunde een herdenkingssymposium voor Elsa Joubert. De bijeenkomst heeft vanwege de coronamaatregelen een hybride karakter. De centrale presentatie vindt plaats in het Zuid-Afrikahuis in Amsterdam. Sommige sprekers zullen digitaal aanwezig zijn. Het volledige programma zal daarna via de website en het YouTube-kanaal van het Zuid-Afrikahuis terug te kijken zijn.

Deelnemers:

• prof. dr. Margriet van der Waal, hoogleraar Zuid-Afrikaanse letterkunde, cultuur en geschiedenis aan de UvA (moderator)
• dr. Annemarié van Niekerk, letterkundige, journalist en coauteur van My Mother’s Mother’s Mother (2019), een overzicht van Nederlands- en Afrikaanstalige Zuid-Afrikaanse vrouwenschrijvers vanaf de zeventiende eeuw tot heden
• prof. dr. Ena Jansen, emeritus-hoogleraar Zuid-Afrikaanse letterkunde aan de UvA en oud-docent Moderne Nederlandse Letterkunde aan de VU
• Lynthia Julius, dichteres, in april 2020 gedebuteerd met de spraakmakende poëziebundel Uit die kroes
• prof. dr. Martina Vitackova, gastprofessor Afrikaanse letterkunde aan de Universiteit Gent
• dr. Tycho Maas, latinist en neerlandicus en als postdoctoraal onderzoeker verbonden aan de Universiteit van Amsterdam
  
  Dit programma wordt mede mogelijk gemaakt door een financiële bijdrage van de Maatschappij der Nederlandse Letterkunde.