Padvat

Tussen treinstel en twaksak

14 september 2021
Auteur: Michiel van Dam
Foto: Michiel van Dam

Delen:

In het spoor van Paul Kruger, de Leeuw van Zuid-Afrika

Michiel van Dam / Padvat

Michiel van Dam is dol op boeken en op motorreizen. Zijn eerste Zuid-Afrikaanse motoravontuur was in 1988. Sindsdien heeft hij er veel motortochten gemaakt en stapels boeken verzameld. Nu combineert hij zijn twee voorliefdes in de artikelenserie PadVat, op de motor in het spoor van Zuid-Afrikaanse schrijvers en boeken over Zuid-Afrika.


De provincie Mpumalanga is een paradijs voor motorrijders. Bergwegen zoals de Panoramaroute slingeren er door een groots natuurdecor. Voor Zuid-Afrikanen, gewend aan langere afstanden dan Nederlanders, is die Tuin van Eden vanuit Pretoria of Johannesburg goed te doen in een weekend. Mijn motormaat Johan Kriek en ik stoppen in Machadodorp, vanwege de sporen die Paul Kruger, De Leeuw van Afrika, daar heeft achtergelaten.

Wat begon op een ossewa eindigde in een spoorwegwa.
Toen de Britten de Anglo-Boerenoorlog (1899-1902) leken te gaan winnen, vertrok de Transvaalse president Paul Kruger met zijn treinstel uit Pretoria naar het oosten. In Machadodorp regeerde hij de Zuid-Afrikaanse Republiek vanuit zijn wagons, totdat hij over het spoor naar Lourenço Marques vluchtte. In de haven van die Portugees-Mozambikaanse hoofdstad ging de president oktober 1900 aan boord van de door koningin Wilhelmina gestuurde pantserkruiser Gelderland, die hem naar Europa bracht.

Vraag een Nederlander om een Zuid-Afrikaanse president te noemen en het antwoord luidt Mandela. Mensen van een wat gevorderder leeftijd voegen daar misschien zachtjes Paul Kruger aan toe. Maar in de vorige eeuw was Kruger nog springlevend in het collectieve geheugen. Tot ver na de Tweede Wereldoorlog groeiden generaties lezers op met boeken als De Verkenner van Christiaan de Wet en Paul Krüger [sic]: De Leeuw van Zuid-Afrika. Jeugdlectuur (mét illustraties!) vol joligheid en jolijt, waarin stichtelijke woorden zaten verpakt. Bij herlezing blijkt De Leeuw van Zuid-Afrika politiek uiterst incorrecte lectuur te zijn, al is het maar vanwege het veelvuldig gebruik van het k-woord. Als ik dat huiverend citeer, is dat om aan te geven hoever dergelijk taalgebruik en gedachtengoed van die lectuur nu van ons afstaan. Weet je wat: ik vervang de ‘a’ door ‘o’ dan is in ieder geval het woordbeeld minder lelijk.

De Leeuw van Zuid-Afrika

De Leeuw van Zuid-Afrika was een jeugdboek, dus dat werd door auteur P. de Zeeuw opgepept met meer bling-bling en pief-paf-poef dan in de Herinneringen van Paul Kruger staan, zoals hij die op zijn reis naar en in Europa dicteerde aan zijn assistenten. Net als Fidel Castro beschikte Paul Kruger over een fenomenaal geheugen, waardoor veel van zijn herinneringen bewaard zijn gebleven. Kruger-biograaf John Fischer en ‘onze’ schrijver De Zeeuw konden duidelijk hun boeken op Kruger’s memoires baseren.

In zijn beschrijvingen van de strafexpeditie tegen de vijandige Kofferkapitein Makapan rept Kruger niet van kannibalisme, maar De Zeeuw ging daar eens goed voor zitten.
Na de gruwelijke moord op Hermanus Potgieter, levend gevild door den Kofferhoofdman Mapela, ging er nog een Jobstijding rond:

    Uit Zoutpansberg was een aantal vrouwen en kinderen van Boeren naar het Zuiden getrokken en onderweg aangevallen door den Kofferhoofdman Makapaan, den bondgenoot van Mapela. Ze hadden deze weerloze mensen allen vermoord. Het bloed van de Boeren kookte bijna, toen zij deze gruwelberichten vernamen. Zij maakten zich gereed, om met den Koffers te gaan afrekenen […] Deze wachtten echter de bui niet af, maar verborgen zich in kloven en grotten […] In een grot vond Paul Krüger met bloed besmeurde kleren en overblijfselen van vrouwen en kinderen. Het waren de ongelukkigen uit Zoutpansberg, die Makapaan had gedood en die door zijn mannen in deze grot waren opgegeten.

Het boek van De Zeeuw staat vol met deze baarlijke nonsens, die vermakelijk zou zijn als hij niet zo gevaarlijk beeldvormend was en is. Bij Potgietersrus herinnert het Moorddrift-monument nog aan de moord op de vrouwen en kinderen, maar over kannibalisme geen woord.

Na de ruimte van Mpumalanga en Limpopo moeten Johan en ik weer wennen aan de grotestadsdrukte van Pretoria Centraal. We bezoeken er Krugers voormalige ambtswoning, het huidige museum Paul Kruger Huis. Ha, daar in de achtertuin staat die blauwe presidentiële spoorwegwagon. Kim Jong-Ils treinstel in het Kumsusan Paleis der Herdenking, ik zeg mausoleum, in Pyongyang is ook zo’n curiosum dat je alleen van buiten door de vensters kunt begluren. In Kims werkcoupé ligt een Apple laptop op tafel, in die van Paul een statenbijbel.

Pretoria Paul Krugerhuis
Pretoria Paul Krugerhuis
Pretoria Paul Krugerhuis

Kruger kreeg na aankomst in Europa veel enthousiast volk op de been, maar de gehoopte militaire steun van Frankrijk of Duitsland tegen de Britse agressor bleef uit. Gedeeltelijk blind en zo goed als doof sleet de Transvaalse president zijn laatste dagen in het Zwitserse Clarens. De brief aan zijn volk die hij daar schreef wordt beschouwd als zijn testament en is in het Paul Kruger Huis te zien en lezen:

    Want wie zich een toekomst scheppen wil, mag het verleden niet uit het oog verliezen. Daarom: zoekt in het verledene al het goede en schone, dat daarin te ontdekken valt, vormt daarnaar Uw ideaal en beproeft voor de toekomst dat ideaal te verwezenlijken. Het is waar, veel van wat was opgebouwd, is thans vernietigd, vernield, gevallen. doch met eenheid van krachten kan weer worden opgericht, wat thans daarneder ligt.

Eindelijk geen wartaal in De Zeeuws boek. Maar ja, die woorden waren dan ook niet van hem, maar van Paul Kruger zelf.

Op 14 juli 1904 overleed Oom Paul, de bijbel open op de tafel naast zijn bed.

Ook per schip, in het spoor van zijn Duitse voorouders, keerde Paul Kruger na zijn overlijden terug naar Zuid-Afrika. Zijn laatste reis legde hij ook per trein af door de Karoo waar hij als jongetje tijdens de Grote Trek per ossewa doorheen was gegaan.
De trein stopte onderweg overal waar mensen afscheid van hem wilden nemen. Net zoals Tito’s begrafenistrein, ook blauw, die in 1980 door Joegoslavië reed van Ljubljana naar Belgrado. Saignant detail: de luxueuze trein die welgestelde toeristen nu vanaf Kaapstad naar Pretoria en het Kruger Park vervoert heet die Blou Trein.

Michiel van Dam bij een gedenksteen op kruger’s boerderij boekenhoutfontein

Johan en ik prefereren rijwind in het gezicht, rondom beeld en geluid en zelf het stuur in handen te hebben. Site manager van het Kruger Huis Jaco Schoonraad gaat nog even mee naar begraafplaats Heldenakker, een paar blokken verderop. Het graf van Paul Kruger is vanaf de stoep zichtbaar, achter een dubbele rij hekken. De toegangspoort is echter dicht en op de hele Heldenakker is er niemand om die voor ons open te maken. Zal het de graven van Kim, Tito en Castro ook zo vergaan? De letters Heldenakker, Heroes Acre, op de muur naast de toegang zijn verdwenen. Die waren van koper of brons, natuurlijk.

Na een kort bezoek aan het Kerkplein in Pretoria, met het Kruger standbeeld (inclusief actievoerder op de sokkel) en de voormalige raadzaal (waar de eerste film in Zuid-Afrika werd afgespeeld – over Paul Kruger), zoeken Johan en ik het open veld weer op. De oude weg naar Rustenburg via Hartebeespoortdam is ook een geliefde motorroute. De weg deint en golft door groen land met scherpe en stompe koppies blauw op de horizon – die gelukkig nooit dichterbij komen, zoals een reclameslogan van het motormerk Triumph luidt.

    De vermoeide en uitgeputte Voortrekkerfamilies vonden hier [nadat ze de Matabelen hadden verdreven] eindelijk een plaats, waar zij zich konden vestigen. Het was een heerlijke vruchtbare streek, met klaterende beken, heldere meren, veel wild en veel bosgrond. Het dorp dat ze ten Noorden van de Magalies-bergen stichtten, noemden ze dan ook terecht Rustenburg. Ze verdeelden het land onder elkander en Paul Krüger kreeg ook zijn deel, een plaats voor een tweetal boerderijen. Paul was toen zestien jaar. (De Zeeuw)

Michiel van Dam op het Kerkplein in Pretoria
Michiel van Dam in de Oude Raadzaal van Pretoria

In Rustenburg staat Paul Kruger wéér achter een hek. Gedenkstenen rond het standbeeld uit 1921 reppen nog van de herdenking van de Grote Trek in 1938 en ter herinnering van die 150 jarige feesviering van die Groot Trek, 14 oktober 1988. Nu staat het standbeeld van Oom Paul met zijn hoofd in de schaduw, omgeven door spinnenwebben.
Paul Kruger bouwde zijn boerderij Boekenhoutfontein aan de voet van de Magaliesbergen. Goede grond voor teelt van vee en citrus. De originele gebouwen staan nu op het terrein van Kedar Lodge. Eigenaar Robert Forsyth heeft een passie voor de Anglo-Boerenoorlog en de interieurs van zijn toeristencomplex zijn een waar museum. Poppen met uniformen, vlaggen, wapens, foto’s, schilderijen, landkaarten… noem het maar op.

Michiel van Dam in Rustenburg
Michiel van Dam in Rustenburg

Paul Kruger bouwde zijn boerderij Boekenhoutfontein aan de voet van de Magaliesbergen / foto door Michiel van Dam

    Zo bracht Krüger enkele rustige jaren door, waarin hij zich geheel kon geven aan de bloei van zijn boerderijen. Zijn veestapel breidde zich geweldig uit, Krüger werd een welvarend man en zijn vrouw gevoelde zich volmaakt gelukkig.

    ‘Hè, hè ,vrouw!’ zei Kruger, toen hij van zijn paard sprong, ‘dat is een jaar van harde arbeid geweest, ik hoop dat er nu eens tijd van vrede zal aanbreken, waarin ik mij geheel aan mijn gezin en aan mijn bedrijf kan geven’.

    Jawel, dat hoopte tante Sannie ook, maar spoedig genoeg zou blijken, dat rust voor den ‘Leeuw van Zuid-Afrika’ niet was weggelegd. (De Zeeuw)

Maar toch.

    Gedurende enkele jaren hadden ze geen last van de Koffers en als er te veel wild in de buurt kwam, dan wist Paul Krüger altijd wel enkele kameraden te vinden, die bereid waren, om met hem op jacht te gaan. Ze wisten het al van te voren, als ze met Paul Krüger op jacht gingen, vielen er steeds veel avonturen te beleven.

Buiten een goed sportsman was Paul Kruger ook een fervent jager.

    En Jong-baasssie zal een groot jager worden, had de knecht Columbus de negenjarige Paul al voorspeld, terwijl hij onder zijn neerhangende kroesharen naar Paul loerde, om te zien, welk een uitwerking zijn woorden hadden.

Neerhangende kroesharen, waar haalt de auteur het vandaan?

De Zeeuw rakelt nog meer onzin op:

    In de streek, waar de Voortrekkers zich hadden gevestigd, was allerlei soort wild in overvloed te vinden. Men vond er leeuwen en andere verscheurende dieren, die het gemunt hadden op het vee van de kolonisten; verder leefden er olifanten, neushoorns, nijlpaarden en buffels […]. Het is duidelijk, dat er van een goed boerenbedrijf weinig terecht kon komen, zolang deze dieren de streek bevolkten. Daarom was het noodzakelijk, dat de kolonisten op jacht gingen.

Ongeveer dezelfde redenering waarmee president Bolsonaro de verwoesting van het Amazone-regenwoud sanctioneert.

Na het bezoek aan Boekenhoutfontein gaan we naar het Pilanusberg Nationale Park, waar we de motorzadels verruilen voor stoelen in een safari-auto.
We schieten wat af met onze telelenzen: op de weg rustig voortstappende leeuwin, neushoorn (zonder hoorn) en giraffes. In de bush natuurlijk veel bokkies, maar ook buffels en olifanten en daar, bovenin die doringboom ligt een luipaard. Aan Oom Paul Kruger danken we het eerste wildreservaat ter wereld. Het door hem gestichte Nationale Park, later naar hem vernoemd, moest de dieren van Zuid-Afrika voor totale uitsterving behoeden. Aan het kampvuur ’s avonds komen Kruger’s woorden naar boven: ‘wie nader tot God wil gaan, moet de bush ingaan.’

Foto door Michiel van Dam
Foto door Michiel van Dam

    Thans is deze streek de over de gehele wereld beroemde Krüger-wild tuin, genoemd naar den Groten Leeuw van Zuid-Afrika, die zelf dit wildpark op hoge leeftijd heeft laten reserveren, om het wild, waarop hij in zijn leven zo had gejaagd, bij het voortdringen der beschaving, een veilige wijkplaats te verzekeren. (De Zeeuw)

We spoelen snel vooruit naar de R390 die ons van Venterstad naar Steynsburg brengt. Open vlaktes met beloftes van heuvels en bergen op de horizonnen rondom. Vroeger waren ze bezaaid met trekwild, zoals dat nu alleen nog in het Serengeti valt te beleven. De koppies zijn als golven in de oceaan. Ze lijken allemaal hetzelfde, maar zijn toch allemaal anders.
De weg stuurt soms strak vooruit, over net van die mooie golvingen in het landschap om het rijden niet zo wurgend saai te maken als in de Flevopolder. En dan is hier natuurlijk geen verkeer, een of twee tegenliggers per uur. Dan steek je vanzelf je hand op.

Met honderd kilometer per uur hebben we in deze ruimte al het gevoel voort te kruipen. Hoe moeten de Voortrekkers dat hebben ondergaan, stapvoets over de aarde zelf in plaats van zoevend over asfalt met net genoeg gaten erin om de aandacht niet te laten verslappen? Welke gedachten hadden zij, met alleen een vleugje wind in de oren, krakend hout en leer, ploffende hoeven en zo nu en dan gebries uit een beestenneus?

Hannie Steyn heeft een paar verhalen geschreven over hoe zij zich de jeugd van Paultje Kruger, zijn vriendjes, broertjes en zusjes voorstelde.
‘Ik ben vooral geïnteresseerd in Paul Kruger als familiemens. Maar dat niet alleen.’
We ontmoeten Mevrouw Steyn in Steynsburg op de stoep voor het bejaardentehuis waar zij woont, recht voor het voormalige Paul Krugermuseumpje waar de laatste maanden een paar keer is ingebroken. Puur vandalisme, want iedereen weet dat het museum geen materieel waardevolle zaken bevat. Toch is de collectie nu verhuisd naar de NK Kerk aan de overkant van de straat.
Mevrouw Steyn heeft iemand met een auto geregeld, want op haar leeftijd achterop een motorfiets over die grondpaie , dat gaat niet meer. Het is een heerlijke rit dwars door het achterland. Het hek mag even openblijven, we zijn hier toch alleen. Daarachter ligt de boerderij Bulhoek. Hannie: ‘Héél waarschijnlijk is Paul Kruger hier geboren.’

Hannie Steyn / foto door Michiel van Dam

Ter inleiding van zijn boek schrijft De Zeeuw: Stephanus Johannes Paulus Krüger is als zoon van een eenvoudigen Zuidafrikaanschen Boer op 10 October te Rustenburg in de Kaap-Kolonie geboren.
In Rustenburg? Daar begon de onzin al, de toon was gezet.

Caspar Kruger, Pauls vader, moest voor zaken naar Cradock. Zijn vrouw Elsje, née Steyn, was zwanger en zij bleef hier bij haar familie achter, want een rit op de ossenwagen was in haar conditie geen goed idee. En zo kwam Paul hier ter aarde, hoogstwaarschijnlijk, want een geboorteakte is er niet.

Zo’n twee eeuwen geleden was hier nog voldoende water, maar de laatste tijd is er geen water meer op Bulhoek, ook al loopt de Oranje-Vistunnel er recht onder door.
Jammer, want de nu vervallen boerderij heeft ‘n enorm potentieel als bijvoorbeeld een schrijversretraite. Wind, wolken en rust en het prachtige uitzicht over de vlaktes, met de kop van Bulhoek links en de twee toppen van Teebus en Koffiebus prominent in beeld op de horizon. Die Boeren wisten wel waar ze hun huizen moesten bouwen.

Michiel van Dam in Bulhoek
Bulhoek

Hannie Steyn en Michiel van Dam in Bulhoek

Toch moesten ze weg, vond pa Kruger. De Britten werden steeds lastiger op de door hen ingepikte Kaap, nu hadden ze ook de slavernij afgeschaft. Dat was de druppel die de emmer deed overlopen. De Krugers verlieten Bulhoek en trokken over de grens, over de Oranjerivier met twintig mensen, dertigduizend Afrikaanse schapen en een paar honderd paarden en ossen.
De Zeeuw: In de wildernissen, waar ze terecht kwamen, hadden ze veel last van wild gedierte en kwamen in botsing met Koffers. Blijf dan thuis, zou ik zeggen, maar zo zagen De Zeeuw en de Krugers het kennelijk niet.

    De Hottentotten, die heel lui en ongezeglijk waren, hadden er feestelijk voor bedankt mee de Oranje-rivier over te steken. Ze bleven liever een lui leventje leiden in de Kaapkolonie, dan de wildernis in te gaan met de Trekboeren, de wilde Koffers tegemoet.

Pauls Grote Trek was begonnen. De jongen was amper tien en groeide op in het veld, als herdersjongetje – net als Nelson Mandela.
We kennen Oom Paul via afbeeldingen als een oude, stijve man, maar in zijn jeugd blonk hij uit in sport. Zo zou hij over een ossenspan hebben kunnen springen, zijn zweep als polsstok gebruikend, om niet rond het hele span heen te hoeven lopen. Op z’n veertiende doodde hij zijn eerste leeuw, wat tot en met het boek van De Zeeuw als een heldhaftige daad werd gezien.

Michiel van Dam op zijn motor

De trekboeren leefden op hun ossenwagens, totdat ze ergens een boerderij bouwden, om die dan vaak ook weer van de hand te doen en verder te trekken. Zo’n romantisch gegeven spreekt motorrijders wel aan. Als het stof van Tannie Steyns auto wat is neergedaald rijden we haar achterna, terug naar de kerk in Steynsburg.
Het duurt even voordat ze de juiste sleutel heeft gevonden en dan moeten de schouders eronder om het metalen hek open te krijgen, waarachter het slot op de voordeur wacht.
In het stoffige kerkgebouw ruikt het bedompt, maar voor mevrouw Steyn bevat het een unieke schat aan plaatselijke geschiedenis en aan Paul Kruger natuurlijk.
We krijgen onder andere een document te zien, waarin Bukhoek [sic] in 1972 wordt verkocht aan het President Kruger Geboorteplek Comité.
Die getikte ooreenkoms tussen Ockert Jacobus Oosthuizen en die Bulhoek komitee is gedurende die tyd tot 1972 deur vismotte geëet. Gelukkig net om die randte, sodat die grootste deel van die geskrewe ooreenkoms nog leesbaar is.
Zo broos en breekbaar is de geschiedenis in Zuid-Afrika.

Mevrouw Steyn heeft de grootste schat tot het laatst bewaard. Uit een vitrine achter slot en grendel haalt ze trots en plechtig een zwarte lap tevoorschijn.Oom Paul’s twaksak! De presidentiële tabaksbuidel, gemaakt van ottervel. Er zitten zelfs nog draadjes tabak in! Als zeer godsvruchtig mens gunde Paul Kruger zich twee wereldse geneugten, die hij graag met iedereen deelde. Op de stoep van het Paul Kruger Huis schonk Tante Sannie liters koffie en dan liet Oom Paul graag zijn tabakszak rondgaan, zo weten wij ook uit de Kruger-biografie van John Fisher.

Tussen De Zeeuw en Fisher staat een aardige rij boeken over President Paul Kruger. Het ultieme werk over Kruger moet echter nog steeds geschreven worden, zo horen wij van museumman Schoonraad. Maar met het voorhanden materiaal laat zich nu al een mooie route uitstippelen, tussen treinstel en twaksak.


Paul Kruger, wie ken hom nog?

Terug naar Pretoria. Op de stoep van het Paul Kruger Huis beantwoord Jaco Schoonraad vragen, later door hem en een collega aangevuld per e-mail.

Michiel van Dam bij het Pretoria Paul Krugerhuis met Jaco Schoonraad.

Wie herinnert zich Paul Kruger in hedendaags Zuid-Afrika?

‘Paul Kruger wordt voornamelijk herdacht, goed- en kwaadschiks, door afstammelingen van de Afrikaanse gemeenschap. In het lesmateriaal op scholen komt hij volgens mij niet meer voor. Een groot segment weet niets van Paul Kruger, of beschouwt hem als een Apartheidleider.
Buitenlandse toeristen, met name uit Nederland, zijn wel geïnteresseerd in Paul Kruger. Zij bezoeken dit museum en standbeelden zoals op het Kerkplein en bij het Voortrekkermonument.
Vóór corona werden er jaarlijks op Krugers verjaardag, 10 oktober, kransen gelegd en kerkdiensten georganiseerd. Bij het Kruger Huis Museum vieren we jaarlijks Kruger Dag met een paneldiscussie, een tijdelijke tentoonstelling of een publieke lezing ter ere van natievorming en dialoog.’

Wat voor betekenis heeft Paul Kruger voor de toekomst van Zuid-Afrika?

‘In zijn laatste bericht aan zijn volk schreef Paul Kruger dat we altijd het goede in het verleden moeten zoeken en onze toekomst daarop moeten bouwen. Misschien leeft de betekenis van Paul Kruger in het landschap van de toekomst alleen voort in de naam en de erfenis: Kruger Nationaal Park, Kruger-rand, Krugersdorp et cetera.

Zijn u en andere Afrikaners bewust van recente ontwikkelingen in Nederland, waar een kleine maar luide minderheid onderwerpen aan de kaak stelt zoals kolonialisme, racisme, slavernij, en verwijdering eist van standbeelden van nationale helden? Kunnen wij Nederlanders iets leren van recente Zuid-Afrikaanse ervaringen op dat gebied?

‘Recent onderzoek laat zien dat Paul Kruger banden had met andere Zuid-Afrikaanse culturen. Als we dat inzicht via verschillende platforms verspreiden kunnen we een gebalanceerd perspectief laten ontstaan over het leven en de tijd van Paul Kruger en een beter begrip voor hem kweken bij verschillende culturen. Dat kan als voorbeeld dienen voor een andere benadering van historische figuren in de toekomst.
Maar je kunt de geschiedenis niet uitwissen, je moet ervan leren en beslissingen nemen die het land ten goede komen. Racisme is deel van onze geschiedenis. Om racisme te bestrijden zijn er wetten.
Kruger wist ook dat zijn land moeilijke culturele problemen had en heeft eens gezegd dat niet hij die problemen kon oplossen, maar dat iemand die nahem kwam dat moest doen.’


Michiel van Dam / Padvat

Michiel van Dam is dol op boeken en op motorreizen. Zijn eerste Zuid-Afrikaanse motoravontuur was in 1988. Sindsdien heeft hij er veel motortochten gemaakt en stapels boeken verzameld. Nu combineert hij zijn twee voorliefdes in de artikelenserie PadVat, op de motor in het spoor van Zuid-Afrikaanse schrijvers en boeken over Zuid-Afrika.

Dit artikel is mede tot stand gekomen middels een werkbeurs schrijvende journalistiek van Matchingfonds De Coöperatie.

Meer nieuws

21 maart 2024, Uit het Huis
Nieuwe medewerker in het Huis: Tara Neplenbroek
Mijn naam is Tara en sinds maart neem ik de communicatie en evenementen van het Zuid-Afrikahuis voor mijn rekening. Ik ben afgestudeerd als neerlandica en ik heb een grote passie voor literatuur en cultuur.
21 maart 2024, Actueel
Presentatie: The Role of Cinema in the Construction of the South African Empire, 1900-1960
Presentatie: The Role of Cinema in the Construction of the South African Empire, 1900-1960
19 maart 2024, Journalist in het Huis
Joernalis in die Huis: Denique Smith
Sinds 2016 verblijven er journalisten van het Zuid-Afrikaanse Media24 op de Keizersgracht. Tijdens hun verblijf van twee maanden doen de journalisten buitenland-ervaring op en schrijven zij over Nederland en Europa voor hun eigen media in Zuid-Afrika. In maart en april 2024 verblijft Denique Smith in het appartement boven het Zuid-Afrikahuis! Over Denique Ek is Denique Smith en tans […]

Bezoekadres

Keizersgracht 141-C
1015 CK Amsterdam
+31(0)20-6249318

Openingstijden

Vragen en afspraken

Neem contact op

Volg ons