In veel andere verhalen speelt een dreigende, soms bijna spookachtige sfeer een grote rol. Dit is bijvoorbeeld het geval in ‘Wonderwerk’, een verhaal wat vrij regulier begint in de New Yorkse zakenwereld maar steeds vreemder wordt en bijna horror-achtig eindigt. Diezelfde opbouw zien we in ‘Die dal van doodskaduwee’, over een alleenstaande moeder die met haar baby van de Kaap naar Johannesburg verhuist en verwikkelt raakt in een complexe band met haar buurvrouw en een kind uit een achterstandssituatie. De intermenselijke relaties die worden omschreven doen op het eerste gezicht heel bekend aan voor het oeuvre van Naudé maar escaleren in Dol heuning veel verder dan we van hem gewend zijn. Tegen de tijd dat de lezer bij het laatste verhaal, de drieluik ‘Landskappe met figure’ aankomt, begint deze dreigende sfeer zelfs een beetje saai te worden. Het is een structuur die maar terug blijft komen en waar verder niet heel veel opbouw in zit.

De hoofdpersonages zijn wel heel ‘typisch Naudé’. Eenzame, zelfstandige mensen, vaak met ervaring in de zakenwereld, internationaal gesitueerd maar regelmatig met wortels in Zuid-Afrika of Namibië. Ondanks hun eenzaamheid en hun eigen zorgen lijken ze een sterk ethisch besef te hebben, en een grote drang om het juiste te doen – of dat nu is dat ze hun partner willen helpen doorbreken in de kunstwereld, betalen voor de opleiding van de zoon van de huishoudelijke hulp, of een wildvreemde eten en een douche te bieden. Dat goede is echter vaak ook niet eenduidig, en soms moeten moeilijke keuzes gemaakt worden. Zo kiezen de hoofdpersonen in ‘Fawzi al-Junaidi’ ervoor om de financiële steun aan de zoon van de huishoudster stop te zetten wanneer ze zelf eindelijk een zoon krijgen. Als de zoon van de huishoudster dan in de problemen komt ontstaat er schuldgevoel – maar is dat terecht? De personages voelen vaak een druk tot zelfopoffering maar zullen moeten kiezen of dat ook een stap is die ze willen maken.

Een duidelijke literaire lijn in de bundel is het vele gebruik van metaforen en symboliek – niet per se op zinsniveau, maar wel op verhaalniveau. Zo is ‘Warm kompos’ verweven met verwijzingen naar ondergronds voortwoekerende bosbranden en de schade die die ongemerkt aanrichten: het bos lijkt gespaard te blijven, maar in de bodem verbranden de wortels en enige tijd later zal het bos toch sterven. In dit verhaal is deze smeulende brand vrij makkelijk te koppelen aan de huwelijksproblemen van het hoofdpersonage, maar dit soort makkelijke verbintenissen zijn niet altijd te maken. Zo speelt in ‘Fawzi al-Junaidi’ een marteltechniek met snelgroeiend bamboe een metaforische rol, maar wat Naudé daar precies mee wil zeggen blijft een beetje in het midden. Dit soort onduidelijkheid draagt echter wel bij aan de dreigende sfeer die Naudé op lijkt te willen roepen in deze bundel.

Een vreemde eend in de bijt is het titelverhaal ‘Dol heuning’ over de opleving van een uitgebrand huwelijk. Tijdens een prachtige reis door IJsland, onder invloed van een potje honing met licht hallucinerende werking vindt een koppel weer een mystieke toenadering tot elkaar. Hun eigen bijna transcendentale ervaring wordt echter doorsneden door een stel ruziënde Russen die dezelfde reis maken maar waarbij dit duidelijk niet hetzelfde effect teweegbrengt. De humoristische situaties die dit oplevert brengt iets meer lucht in de bundel, maar omdat dit al het tweede verhaal is blijft dat niet lang genoeg hangen om tot het eind op te boksen tegen de duisternis van de andere verhalen.

Naudé’s debuut Die alfabet van die voëls is indertijd extreem goed ontvangen – altijd een risico met een debuut. Na het minder sterke Die derde spoel lijkt hij toch echt meer zijn talenten tot uiting te kunnen brengen in verhalenbundels. De toenemende horror-achtige stijl kan echter een risico vormen voor Naudé om té eenzijdig te worden in zijn verhalen. De herhalende structuur blijft te weinig verrassing bieden voor de lezer en de dreigende sfeer doet de kracht van de thematiek soms wat ondergesneeuwd raken. Het is hopen dat Naudé het met deze verhalenbundel een beetje uit zijn systeem heeft kunnen krijgen, en dat een vervolg daarin iets meer variëteit gaat bieden.

Titel: Dol heuning
Auteur: S.J. Naudé
Uitgever: Penguin Publishing House
ISBN: 9781415210680