Afrikaanse vertaling van Maria Dermoûts ‘De tienduizend dingen’

In 2022 verscheen bij uitgeverij Protea Boekhuis de Afrikaanse vertaling van De tienduizend dingen van Maria Dermoût (1955), een hoogtepunt uit de Nederlandstalige Indische letterkunde. Het boek werd al in vijftien talen vertaald.

De roman vertelt het zintuiglijke en caleidoscopische verhaal van Felicia, “mevrouw van Kleyntjes”, die woont op een ogenschijnlijk paradijselijk eiland in de Molukken.

De titel is ontleend aan een uitspraak van de zevende-eeuwse Chinese dichter Ts’ên Shên: “Wanneer de ‘tienduizend dingen’ gezien zijn in hun eenheid, keren wij terug tot in het begin en blijven waar wij altijd geweest zijn.” De roman is een sprankelende viering van het natuur en het leven, en ademt tegelijk gelatenheid over het voorbijgaan van de tijd.

Want het opvallendste thema in de roman is verlies: verdriet over dood en afwezigheid van geliefden, over geweld en wreedheid, over eenzaamheid. Maar dit verdriet wordt getemperd door een omvattende liefde voor “dingen”: planten, schelpen, koralen, golven… En door berusting en aanvaarding van het lot.

“Die tienduisend dinge begin so stadig soos daardie eerste lentereëndruppels wat ná die winter in die stof plof. … Alles word in die fynste besonderhede opgenoem en beskryf… Die uitwerking hiervan is dat die leser aan die einde die lewe waaroor geskryf word intiem ken. … Ons hoor en voel en ruik en lééf dit en so weef dit uiteindelik ’n magiese verhaal.” (Annelise Erasmus, Rapport, 26 juni 2022)

De tienduizend dingen is in het Afrikaans vertaald door Ena Jansen. Jansen (1951) promoveerde in 1992 aan de Universiteit van de Witwatersrand op een proefschrift over de zogenaamde ‘Amsterdamse’ bundels van Elisabeth Eybers. Van deze studie, Afstand en verbintenis, is zowel een Afrikaanse (1996) als een Nederlandse (1998) handelseditie verschenen. Tussen 2002 en 2016 was Jansen bijzonder hoogleraar Zuid-Afrikaanse letterkunde aan de Universiteit van Amsterdam; daarnaast was ze vanaf 2001 verbonden aan de afdeling Literatuur en Samenleving van de Vrije Universiteit Amsterdam. Jansen heeft ook veel onderzoek gedaan op het gebied van de Zuid-Afrikaanse Oorlog (1899-1902), en publiceerde hierover samen met Wilfred Jonckheere de bloemlezing Boer en Brit (2001). In de jaren negentig bezorgde ze een uitgave van de brieven van Jan Hoogeveen, een onderwijzer uit Urk die eind negentiende eeuw in de Transvaal belandde, en in 2016 Ons Japie, het oorlogsdagboek van Anna Barry. Na haar inaugurele oratie over de rol van Krotoa als tussenganger (2003) concentreerde Jansens onderzoek zich vooral op de representatie van huiswerkers in de Zuid-Afrikaanse letterkunde en geschiedenis. Haar boek Soos familie (2015) is ook in het Nederlands en het Engels verschenen: Bijna familie (2016) en Like Family (2019).  Op dit moment legt ze de laatste hand aan een Afrikaanse vertaling van Multatuli’s Max Havelaar (1860).

Ena Jansen zal tijdens Boeken uit het Huis geïnterviewd worden door prof. dr. Yra van Dijk (1970), modern letterkundige en gasthoogleraar bij instituut LUCAS van de Universiteit Leiden. Van Dijk geeft ook colleges aan aankomend leraren in Paramaribo, en bezette in 2022 de eerste IVN-wisselleerstoel in Zuid-Afrika. Ze publiceerde studies over moderne poëzie (Leegte die ademt, 2006), intertekstualiteit (Draden in het donker, 2012), literatuur en trauma (Afgrond zonder vangnet, 2018) en verschillende artikelen over Surinaamse en Antilliaanse literatuur.

Aan het gesprek wordt ook deelgenomen door de bekende schrijver, journalist, vertaler en beeldend kunstenaar Kirby van der Merwe. Als schrijver debuteerde Van der Merwe in 1999 met de roman Klapperhaar slaap nie stil nie. In 2022 verscheen zijn langverwachte tweede roman, Eugène, die uiterst positief werd ontvangen.

   

Over ‘Boeken uit het Huis’

Vijf keer per jaar wordt er een boekpresentatie gelivestreamd via het YouTube-kanaal van het Zuid-Afrikahuis. De presentaties duren van 16.00 uur tot ca. 17.15 uur. Het is mogelijk om vragen te stellen via de chat. Livestream gemist? Geen probleem, want u kunt de presentatie op elk gewenst moment terugkijken.

Het doel van ‘Boeken uit het Huis’ is de bekendheid van de Afrikaanse taal en de Afrikaanstalige literatuur in de breedste zin van het woord in Nederland, Vlaanderen en wereldwijd te bevorderen. ‘Boeken uit het Huis’ is een project van het Zuid-Afrikahuis in Amsterdam in samenwerking met de Taalunie.