Mandela is een held, maar mijn moeder is mijn grootste held. Zij gaf mij een belangrijke levensles mee: door te geven word je gelukkig, zelfs als je weinig hebt. Een bewonderenswaardige houding voor een invalide, alleenstaande vrouw met drie opgroeiende zoons. In Paramaribo woonden we tot mijn twaalfde in het Anniestraatje. Het was een knus buurtje met houten huisjes met een erf. Er woonden verschillenden bevolkingsgroepen, wat het voordeel had dat ik al vroeg met alle soorten mensen leerde omgaan, ongeacht geloof of etniciteit. Afstanden lopen was voor ons dagelijkse realiteit. Mijn moeder kon zich geen auto veroorloven, dus liepen we dagelijks vele kilometers onder de felle tropenzon, naar school, naar de winkels.

Ook in Nederland hadden we geen vervoer. We zijn hier in 1975 aangekomen en aanvankelijk in een kazerne in Leeuwarden ondergebracht. Vervolgens hebben we een jaar in een pension in Drachten gewoond, alvorens we in diezelfde plaats een ééngezinswoning kregen toegewezen. Ik heb geen nare herinneringen aan die eerste jaren, de opvang was heel goed geregeld. Ik trok er al snel op uit in Friesland en op één van mijn wandeltochten passeerde ik een boerderij. Op het erf zag ik tot mijn verbazing een type bladgroente dat wij in Suriname gewend waren te eten, en besloot aan te kloppen. De boer die opendeed zei dat het onkruid was, maar vond het prima als ik het plukte. Kort daarop keerde ik terug om hem de gekookte bladgroente te laten proeven. Hij vond het heerlijk! Dat is een goed voorbeeld van wat wandelen voor mij betekent: je bent constant aan het ontdekken. Of het nu spontane ontmoetingen zijn, of straatvuil waar ik nog iets waardevols tussen ontdek, een wandeltocht is altijd verrijkend.

In Drachten maakte ik de Lagere School af, ging naar de LTS en daarna naar de LEAO. Mijn moeder had voor mij vrijstelling van militaire dienst weten te bepleiten. Het leger was toch niets voor mij geweest. Liever nam ik moeder mee uit wandelen, en op den duur reed ik haar rond in haar rolstoel. Begin jaren tachtig was het moeilijk een baan te vinden en was ik enige tijd werkloos. Bij de pakken neerzitten kon ik niet, dus schreef ik me in bij de vacaturebank voor vrijwilligers. Al doende leerde ik een belangrijke les: door eerst iets vrijwillig te doen, creëer je kansen voor jezelf en voor je omgeving.

Op zeker moment bezocht ik het Algemeen Rijksarchief, een voor mij onbekende maar fascinerende wereld. Spontaan meldde ik me aan als vrijwilliger. Ze keken daar eerst vreemd van op: een in Friesland woonachtige hindoestaanse Surinamer die bereid was om vrijwillig in Den Haag aan de slag te gaan? Kort daarop verhuisde ik naar Den Haag en nam mijn leven een nieuwe wending. Het vrijwilligerschap bij het archief werd uiteindelijk een vaste betrekking, en het vaderschap diende zich aan. Alleenstaand vader wel te verstaan: de zorg voor mijn zoon kwam op mijn schouders te rusten, maar ik heb me daar met volle overgave aan gewijd en hem al datgene kunnen bieden wat binnen mijn mogelijkheden lag. Hij heeft nu een geweldige baan en is onlangs getrouwd, echt in hindoestaanse stijl, met een enorm feest.

Toen ik 27 jaar oud was, kwam Nelson Mandela vrij, na 27 jaar gevangenschap, in mijn optiek de duur van een mensenleven. Dat besef zette me aan het denken. Gevangenschap en wandelen, hoe verhouden die zich dat tot elkaar? Natuurlijk zat Mandela niet stil in zijn cel. Wandelen kun je trouwens ook doen in je hoofd, is mijn overtuiging. Op tv zag ik een ongebroken Mandela naar buiten komen, kaarsrecht lopend, vriendelijk lachend, één brok menselijke waardigheid. Hij liep heel rustig, leek geen haast te hebben, want hij wist dat hij de tijd nu aan zijn zijde had. Niet lang daarna kwam het Apartheidsregime ten val.

Als deze historische beelden iets aantonen, is het dat de menselijke geest niet te temmen is. Het idee om wandeltochten te organiseren is hier mede op geïnspireerd: wandelen doe je in vrijheid, en dat gevoel wil ik delen met anderen. Tegelijkertijd wil ik mensen aanzetten tot nadenken over de geschiedenis. Mijn moeder overleed in 2019, maar zij wandelt altijd mee in mijn hart en mijn gedachten.